طبقه بندی سازمانهای مردم نهاد

باتوجه به اساسنامه هایی که سازمانهای مردم نهاد برای فعالیت خود تدوین می نمایند ، این سازمانها برحسب ساختار یا نوع عضویت ، به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- الف : سازمانهای مردم نهاد عضوپذیر
- ب : سازمانهای مردم نهاد هیات امنایی
الف : سازمانهای مردم نهاد عضوپذیر : ساختار این دسته از سازمانها برمبنای عضوپذیری استوار است و بعداز تاسیس سازمان ، هرفرد علاقه مند و داوطلبی که دارای شرایط عضویت مقرردراساسنامه باشد ، می تواند با ارائه درخواست ، به عضویت پذیرفته شود. درسازمانهای عضوپذیر تعداد اعضا دراساسنامه محدود نبوده و هیات مدیره می تواند از علاقه مندان و داوطلبان جهت عضویت در سازمان ، دعوت بعمل آورد. تعداد دقیق اعضای این سازمانها، در اساسنامه ذکر نمی شود و معمولا قبل از برگزاری مجامع عمومی ، هیات مدیره تشکل ، تعداد دقیق اعضا را اعلام می کند و برحسب آن جلسات مجامع عمومی با حضور نصف بعلاوه یک اعضا رسمیت می یابد. کلیه امور سازمانهای عضوپذیر ازقبیل انتخاب مدیران و بازرسان ، تعیین خط مشی ، تصویب ترازنامه و صورتهای مالی ، تغییراساسنامه و ... توسط اعضا در جلسات مجامع عمومی اتخاذ تصمیم می شود.

ب : سازمانهای مردم نهاد هیات امنایی : ساختار این دسته از سازمانها هیات امنایی است ، به این ترتیب که در بدو تاسیس سازمان ،گروهی از افراد بعنوان هیات امنا مشخص گردیده و کلیه امور ازقبیل انتخاب مدیران و بازرسان ، تعیین خط مشی ، تصویب صورتهای مالی و ... توسط اعضای هیات امنا در جلسات مجامع عمومی انجام می شود . تعداد دقیق اعضای هیات امنا در اساسنامه قید می شود و جلسات هیات امنا با حضور نصف بعلاوه یک اعضای هیات امنا رسمیت پیدا می کند.تعداد اعضای هیات امنا با نظر خود آنها، قابل افزایش و کاهش است و درهرصورت تعداد دقیق آن در اساسنامه مشخص می شود. کلیه امور سازمانهای هیات امنایی ازقبیل انتخاب مدیران و بازرسان ، تعیین خط مشی ، تصویب ترازنامه و صورتهای مالی ، تغییراساسنامه و ... توسط اعضای هیات امنا در جلسات مجامع عمومی اتخاذ تصمیم می شود. هیات مدیره و بازرسان سازمانهای امنایی ، غالبا از بین اعضای هیات امناء انتخاب می شود.

تفاوت عمده این دو دسته از سازمانهای مردم نهاد دراین است که در سازمانهای عضوپذیر محدودیتی برای تعداد اعضا وجود ندارد و باتوجه به اینکه اعضای سازمان از حق رای و حق انتخاب شدن برخوردار هستند ، لذا امکان جلب مشارکت اقشار مختلف مردم ، ورود اعضای جدید ، چرخش مدیریت و تغییر مدیران درمجامع عمومی وجود داشته و اعضای سازمان از حق انتخاب بیشتری در زمینه مدیریت سازمان و نحوه اجرای اهداف برخوردار هستند. ولی در سازمانهای هیات امنایی ، ازآنجائیکه تعداد اعضای هیات امناء محدود و مشخص می باشد ، لذا کلیه تصمیمات نیز غالبا دریک چهارچوب مشخص توسط افراد خاص اتخاذ می شود و امکان تغییر و تحول بسیار محدود است .